Nakrycia głowy w judaizmie
Żadne żydowskie prawo nie mówi, że trzeba zakrywać głowę. Prawdopodobnie pochodzi to ze starego bliskowschodniego zwyczaju zasłaniania głowy w obecności członków rodziny królewskiej. Ponieważ Bóg jest postrzegany jako Król Królów, zawsze obecny Święty, Żydzi zaczęli nosić nakrycie głowy przez cały czas. Jest to jeden z tych przypadków, w których zwyczaj stał się równie ważny, a może nawet bardziej, niż prawo.
Najpopularniejszym nakryciem głowy jest mała, okrągła czapeczka bez daszka, zakrywająca tylko wierzch głowy zwana jarmułką ( jid. Jarmełke – z terenów Ukrainy i Polski) lub kipą (z hebrajskiego). Dziś można znaleźć setki różnych rodzajów kip, wykonane z dzianiny, skóry, satyny, bawełny, płaskie, boxy, a nawet te z nadrukiem logo lub nazw drużyn sportowych.
Przy Ścianie Płaczu, jako synagogi pod gołym niebem, trzeba nałożyć nakrycie głowy. Noszenie kipy jest oznaką szacunku, a nie wiary, więc nie ma powodu, aby nie-Żyd nie mógł go nosić. Jeżeli nie mamy własnego nakrycia głowy, możemy skorzystać z jarmułek udostępnionych przy wejściu .
Najbardziej ortodoksyjnych Żydów można bardzo łatwo rozpoznać po ubraniu. Zakładają białe koszule bez krawata i czarne chałaty (płaszcze noszone głównie przez Żydów aszkenazyjskich). Mężczyźni noszą charakterystyczne czarne kapelusze.
Czarne kapelusze zastępowane są w szabat przez wspaniałe futrzane czapki: sztrajmele oraz kolpiki.
Kolpik jest zrobiony z całego kawałku futra z sobola. Jest to bardzo kosztowna czapka i tylko niewielu rzemieślników może ją wykonać. Jest to wysoki, jasnobrązowy kapelusz, a futro jest miękkie. Kolpik jest noszony w rodzinach niektórych Chasydzkich rabinów, przez niezamężne dzieci (ale tylko po ich bar micwie) w każdy Szabat, święta, rodzinne wesela itp., i przez niektórych rabinów z Galicji i Węgier przy specjalnych okazjach.
Spodik jest zrobiony z futra lub ogonów (droższa opcja) kuny. Obecnie są wykonane również z futra lisa, żeby więcej osób mogło sobie na niego pozwolić. Jego kolor zmienia się od bardzo ciemnego brązu do czerni. Najbardziej słynie z noszenia spodików Dynastia Ger, gdzie praktycznie wszyscy żonaci mężczyźni z noszą spodniki.
Dynastia Ger (Alterów - chasydzi cadyka z Góry Kalwarii (jidish Ger)), była największą społecznością chasydzką polskiego pochodzenia, gdzie przed wojną liczyła 100 tys. wyznawców,. Obecnie znajdują się głównie w Jerozolimie, a jego członkostwo szacuje się na 13 000 rodzin, co czyni Ger największą dynastią chasydzką w Izraelu. W związku z edyktem Wielkiego Rabina Ger, mającego na celu powstrzymanie ekstrawagancji kapeluszy, Gerrer Hasidim może kupować tylko fałszywe spodiki futrzane, które kosztują mniej niż 600 USD.
Spodiki należy odróżnić od Sztrajmela, które są podobnym futrzanym kapeluszem noszonym przez chasydów. Sztrajmele mają krótszą wysokość, są szersze i mają kształt dysku, a spodiki są wyższe, cieńsze i mają cylindryczny kształt.
Pobożne kobiety nie noszą kippah, ale prawie zawsze zakrywają głowy szajtłem (peruka) lub szalem. Niektóre kobiety zakrywają głowy, gdy są w synagodze, a inne robią to w każdej chwili, kiedy są w miejscach publicznych. Jest to bardzo powszechne w kulturach Bliskiego Wschodu, gdzie kobieta pokazująca włosy innym niż jej rodzina lub mąż jest uważana za nieskromną. Niektóre ortodoksyjne kobiety posuwają się do tego, aby ogolić sobie głowy lub skrócić włosy i zawsze nosić szajtł.
Współcześnie mężczyźni przykrywają głowę podczas modlitwy i w synagodze. Nie powinno się odprawiać również żadnego błogosławieństwa ani żadnego obrzędu w obecności mężatki z odkrytą głową. Nakrycie głowy ma być symbolicznym przypomnieniem Żydom o stałej obecności Boga.
Źródło:
https://philippi-collection.blogspot.com/2011/10/jewish-kolpik-and-spodik.html
https://histmag.org/jarmulka-sztrajml-spodik-zydowskie-nakrycia-glowy-13736
Judaism For Dummies, John Wiley & Sons, Inc., Hoboken, New Jersey
https://en.wikipedia.org/wiki/Ger_(Hasidic_dynasty)
https://en.wikipedia.org/wiki/Spodik
http://www.jhi.pl/psj/sztrajmel