Śladami Żydów Wileńskich

Przed II wojną światową Żydzi stanowili 45% mieszkańców Wilna, a miasto nazywane było Jerozolimą Północy. Z ponad 100 synagog i bożnic została tylko jedna. Synagoga chóralna została wzniesiona w 1903 r. W czasie II wojny światowej znalazła się poza terenem getta pełniąc rolę magazynu leków. Nie została zniszczona i do dziś służy społeczności wileńskich Żydów. Wewnątrz zachowały się oryginalne dekoracje antyczne i nawiązujące do sztuki Wschodu.

Pierwsze nasze podejście do synagogi Chóralnej, nie było udane. Czekaliśmy do godziny 10, żeby zobaczyć ją od środka, ale mało miły zarządca powiedział, że nas nie wpuści. My to my, ale pojawiły się "żenszczyny", które też totalnie zignorował, pomimo tego, że były wyznawczyniami wiary mojżeszowej i mówiły, że w środku znajdują się ich mężczyźni. Machnięcie ręką i trzask zamykanych drzwi skończyły rozmowę, a raczej monolog.

 Tablica w bramie domu przekazanego wspólnocie żydowskiej przez kupca Leiba Meyerovicha Feigelsona (Ausros Vartu Street 3)

W 1989 roku decyzją litewskiego rządu zostało powołane muzeum żydowskie, które w latach późniejszych otrzymało imię Gaona z Wilna. Oddziałem tego muzeum jest Centrum Tolerancji otwarte w 2001 r. przy ul. Naugarduko 10/2. 

Kluczową częścią wystawy w Centrum Tolerancji są elementy ocalone z Wielkiej Synagogi w Wilnie, która spaliła się w lipcu 1944r. 

Fragmenty Wielkiej Synagogi. Drzwi

Kartusz wieńczący aron ha-kodesz ozdobiony tablicami Przymierza i figurami lwów.

Tas, tasim (hebr. "tarcza") - srebrna płytka zawieszana na Torę.

Jad ( hebr. ręka)- wskazówka do odczytywania zakończona wyobrażeniem ludzkiej dłoni z wyciągniętym palcem wskazującym. Podczas czytania nie wolno Tory dotykać gołym palcem, aby nie sprofanować świętego tekstu. 

Chanukowe lampy - świecznik ośmiopalnikowy na świeczki lub oliwę, zapalany w święto Chanuka (na pamiątkę zwycięstwa Machabeuszów nad wojskami Syrii w 166 p.n.e.).

Parochet (hebr. הפרוכת zasłona) – bogato zdobiona, zazwyczaj aksamitna kotara w synagodze zasłaniająca Aron ha-kodesz, symbolicznie oddzielająca strefę sacrum od profanum. Na nim zawiesza się ponadto pas tkaniny zwany kaporetem.

Parochet składa się z centralnego kawałka materiału zwanego lustrem, który zdobiony jest wypukłym, ozdobnym haftem przedstawiającym w centralnej części gwiazdę Dawida, koronę na Torę lub parę lwów, które symbolicznie podtrzymują tablice Dekalogu. Na wielu znajdują się również hebrajskie inskrypcje. Po bokach znajdują się dwa cienkie pasy innej tkaniny, które symbolizują kolumny w Świątyni Jerozolimskiej

W święta Rosz ha-Szana i Jom Kippur zawieszany jest specjalny biały parochet, symbolizujący odpuszczenie grzechów i przebaczenie, a 9 dnia miesiąca aw, czyli w święto Tisza be-Aw, zawiesza się czarny parochet na znak żałoby.

Stała ekspozycja Ocalone litewskie dziecko żydowskie opowiada o Shoah 

Wewnątrz Synagogi Chóralnej.

Menora znajdująca się w holu synagogi Chóralnej.

Modlitwy odbywają się najczęściej w małej salce.

Kobiety w czasie modlitwy znajdują się za zasłoną.

Żydowskie getto istniało w Wilnie w latach 1941–1943.Podzielo

Tzw. małe getto (nr II) zajmowało teren skupiony wokół ulic: Szklanej, Gaona, Klaczki, Antokolskiego i Żydowskiej. Duże getto (nr I) objęło rejony ulic Rudnickiej, Jatkowej, Oszmiańskiej, Żmudzkiej, Szpitalnej, Dziśnieńskiej i Szawelskiej. Obie dzielnice przedzielone były ulicą Niemiecką, wydzieloną z terenu zamieszkanego przez Żydów w celach usprawnienia przejazdu wojska przez miasto.

Teren "małego getta"

Tablica upamiętniająca wizytę Teodora Hezla, twórcy syjonizmu, ze wspólnotą żydowską w 1903 roku. 

 Pomnik upamiętniający Gaona z Wilna (Eliasz ben Salomon Zalman). To tutaj stała Wielka Synagoga.

 Już jako dziecko Gaon z Wilna wykazywał niezwykłe zdolności. W wieku trzech lat umiał na pamięć całe ustępy z Biblii. Od dziesiątego roku życia nie potrzebował już nauczycieli. W wieku lat jedenastu znał na pamięć cały Talmud Jerozolimski. Zajmował się też astronomią. Odbywał podróże po Polsce i Niemczech, gdzie zetknął się z różnymi szkołami talmudycznymi. W 1748 powrócił do Wilna, gdzie stał się niekwestionowanym autorytetem w rozstrzyganiu wielu zawiłych problemów halachicznych.

{jcomments on}